ضربۀ آزادی که قوانین فیزیک را به چالش کشید

ضربۀ آزادی که قوانین فیزیک را به چالش کشید

پایگاه خبری فوتبالی- روبرتو کارلوس یکی از به یادماندنی‌ترین ضربات آزاد تاریخ فوتبال را در مقابل فرانسه در سال ۱۹۹۷ به ثمر رساند؛ ضربه‌ای که ابتدا به نظر می‌رسید از دروازه دور شود، اما ناگهان با انحرافی عجیب به تور دروازه خورد. 

به گزارش فوتبالی، کارلوس خود بعدها گفت: «وقتی توپ را گذاشتم روی زمین، از قبل می‌دانستم چطور می‌خواهم بهش ضربه بزنم، وقتی دیدم توپ این‌قدر به یک سمت دیگر منحرف شده، فکر کردم خب دیگر امیدی بهش نیست و به بیرون رفته؛ اما ناگهان همه‌چیز عوض شد و کاملاً به سمت دروازه برگشت.

اما نکته مهم‌تر این است که این ضربه صرفاً لحظه‌ای خوش‌شانس نبود، بلکه از نظر علمی نیز مورد بررسی قرار گرفته است. تیمی از فیزیک‌دانان فرانسوی از دانشگاه École Polytechnique نشانه گرفتند که این مسیرِ توپ، با پیچشی غیرمنتظره، را با آزمایش و محاسبه مدل‌سازی کرده‌اند. گزارش آن‌ها در مجله New Journal of Physics منتشر شده است. 

در این مطالعه آمده است که اگر از فاصله کافی و با قدرت مناسب ضرب شود، توپ می‌تواند مسیر پیچانی (spiral) را طی کند؛ دقیقاً شرایطی که کارلوس در آن گل خلق کرد. 

مطابق توضیح این دانشمندان، اثر «مِگنوس» (Magnus effect) یعنی نیروی وارده بر جسم چرخان در هوا، همراه با کاهش سرعت توپ به واسطه اصطکاک هوا، باعث می‌شود توپ در لحظۀ خاصی مسیرش را به‌طرز چشم‌گیری تغییر دهد؛ چیزی که مدافعین و دروازه‌بان، در مورد آن ضربه شاهد بودند.

به‌طور خلاصه، آن ضربه نه فقط یک شاهکار فوتبالی، بلکه یک شاهکار فیزیکی هم هست: ترکیبی از قدرت، چرخش، فاصله و زمانِ مناسب که باعث شد توپ ابتدا به سمت خارج برود و سپس با انحرافی معجزه‌گونه به طرف دروازه برگردد. این اتفاق به حدی شگفت‌انگیز بود که هنوز هم از آن به‌عنوان ضربه‌ای در افتاده با علم فیزیک یاد می‌شود.